Ο Όσιος Χατζή-Ανανίας εκ Μαλλών, κατά κόσμον Αντώνιος Μπαρμπεράκης, γεννήθηκε το 1837 στις Μάλλες Ιεράπετρας, από γονείς ευσεβείς τον Ιωάννη και την Αθηνά.
Από βρέφος είχε Θεία Χάρη. Ήταν μόλις 2 μηνών και αρνιόταν πεισματικά να θηλάσει Τετάρτες και Παρασκευές . Ο Αντώνιος δεν έμαθε γράμματα, αλλά από μικρός είχε έφεση στα ιερά γράμματα και επιθυμούσε να περιβληθεί το αγγελικό σχήμα. Από παιδάκι απομακρυνόταν από το χωριό σε ερημικές τοποθεσίες, μέσα σε σπηλιές, ακόμα και για ημέρες, για να προσευχηθεί στο Θεό και απέφευγε κάθε σωματική απόλαυση.
Περίπου 14 ετών και ενώ έβοσκε τα ζώα της οικογένειας του, μία ξαφνική μπόρα τον ανάγκασε να καταφύγει σε ένα σπήλαιο. Εκεί αποκοιμήθηκε και είδε όνειρο την Παναγία να του λέει με γλυκύτητα ότι βρίσκεται στο σπήλαιο και να ψάξει να την βρει. Έψαξε και βρήκε την εικόνα της Παναγίας και με την βοήθεια του πατέρα του μετέτρεψε εκείνο ο σπήλαιο σε μικρό ναό, όπου αργότερα ο ίδιος ίδρυσε την Ιερά Μονή Παναγίας Εξακουστής.
Λίγο αργότερα αναχώρησε για τη Μονή του Τιμίου Προδρόμου στον Καψά Σητείας όπου αφιερώθηκε ολοκληρωτικά στο Θεό, έγινε Μοναχός και πείρε το όνομα Ανανίας. Έγινε ο πρώτος υποτακτικός του Γέροντα Ιωσήφ του Γεροντογιάννη και έδωσε τη καρδιά και τη ψυχή του, στο πνευματικό αγώνα με αδιάλειπτη προσευχή, συνεχείς εξαντλητικές νηστείες και αγρυπνίες.
Ήταν πάντα ταπεινός, περπατούσε ξυπόλυτος, φορούσε όλο το χρόνο τρίχινο χονδρό ρούχο για να ταλαιπωρεί το σώμα του, κοιμόταν πάνω σε ακατέργαστο δέρμα προβάτου και για προσκέφαλο είχε μια κακόβολη πέτρα. Κρέας, ψάρι, αυγό και τυροκομικά δεν έφαγε ποτέ, λάδι έτρωγε μόνο Σάββατο και Κυριακή και τις μεγάλες εορτές καλαμάρια.
Το 1870 αναχωρεί για τους Αγίους Τόπους όπου ασκήθηκε πνευματικά στα πανάγια προσκυνήματα της Ορθοδοξίας. Θα βαπτιστεί στον Ιορδάνη ποταμό και δικαίως θα χαρακτηριστεί Χατζής και Προσκυνητής.
Επτά χρόνια αργότερα το 1877, επιστρέφει στις Μάλλες και στο σημείο που είχε βρει την εικόνα της Παναγίας. Εκεί ξεκινάει την ανέγερση της Ιεράς Μονής Παναγίας Εξακουστής και γίνεται ο πρώτος, Αδελφός, Ανακαινιστής και Ηγούμενος της.
Η Μονή θα αποκτήσει γρήγορα μεγάλη φήμη και αίγλη. Ο Χατζή-Ανανίας γίνεται ξακουστός για τα ουράνια χαρίσματα του, για το χαρισματικό του χαρακτήρα, για το φωτισμένο του λόγο και πολλοί Πιστοί συρρέουν καθημερινά για να πάρουν την ευλογία του.
Εκτός από τις επώνυμες μαρτυρίες για το χάρισμα της ιάσεως ασθενών, ήταν προικισμένος από το Θεό και με το προορατικό χάρισμα, με το οποίο βοήθησε πολλούς πιστούς να συναισθανθούν την αμαρτωλότητα τους και να μετανοήσουν. Η φήμη του γρήγορα ξεπέρασε τα όρια της Κρήτης. Γνώριζε πόσοι και από ποια μέρη θα επισκέπτονταν καθημερινά τη Μονή και έλεγε να προετοιμάσουν φαγητό.
Όπως ο Απόστολος Παύλος, έτσι και εκείνος, τρεις φορές θα επισκεφτεί το παράδεισο. Επί τρεις ημέρες κάθε φορά βρισκόταν σε υπνωτική νάρκωση και μόνο από τους χτύπους τις καρδιάς καταλάβαιναν ότι ήταν ζωντανός. Όταν ξύπναγε στο ένα χέρι κρατούσε Αντίδωρο, με το άλλο έκανε τον σταυρό του και περιέγραφε τα κάλλη και το μεγαλείο του Παραδείσου σε όσους ήταν δίπλα του.
Το Μ. Σάββατο 22 Απριλίου 1907, θα επιστρέψει από την τρίτη φορά που είχε κλαπεί στον παράδεισο, θα ακούσει το Χριστός Ανέστη και οσιακά θα παραδώσει την ψυχή του στον Κύριο. Την Κυριακή του Πάσχα θα ταφή στην αυλή της Μονής και όπως ήταν η επιθυμία του, κάτω από το κυπαρίσσι που ο ίδιος είχε φυτέψει. Πηγή ιαμάτων ανεδείχθη ο βίος του και έγινε υπόδειγμα μοναζόντων και πιστών.
Το 1968 ο τότε Ηγούμενος και 2ος Κτήτορας της Μονής, Αρχιμανδρίτης Ιωαννίκιος Ανδρουλάκης, συγχωριανός του Χατζή-Ανανία, θα προχωρήσει στην ανακομιδή των ιερών λειψάνων του Οσίου, τα οποία ανέδυαν μία πρωτόγνωρη και άρρητη ευωδία. Ο Ηγούμενος επηρεασμένος από αυτό το γεγονός, αλλά και γνωρίζοντας από μικρό παιδί με λεπτομέρειες τη ζωή του Οσίου, θα αφοσιωθεί ανιδιοτελώς στην Χάρη του, θα τον δοξάσει θα τον υμνήσει και θα τον κάνει γνωστό στα πέρατα του κόσμου. Η μνήμη του εορτάζεται στις 22 Απριλίου.
Στη συνείδηση όσων τον γνώρισαν από κοντά. Αλλά και όσων ον γνωρίζουν ακόμα και σήμερα, είναι ένας άγιος, που η φήμη του φτάνει ως τις μέρες μας και διατηρείται ζωντανή.